آسیب‌شناسی قانون تعزیرات (با تاکید بر اصل کیفی بودن قوانین)

آسیب‌شناسی قانون تعزیرات ، مجازات جرائمی است که دین اسلام برای آن‌ها کیفری بیان نکرده و تعیین مقدار و نوع آن به حاکم شرع واگذار شده است.

تعزیرات به شرعی و حکومتی تقسیم می‌شوند؛ مجازات رعایت نکردن قوانین شرعی همچون انجام محرمات و ترک واجبات، تعزیر شرعی و مجازات مخالفت با قوانین حکومتی مانند احتکار، تعزیر حکومتی نامیده می‌شود.

تعزیر هر گونه مجازاتی را در برمی‌گیرد که مجرم را از تکرار جرم باز دارد. از این رو مجازات‌هایی همچون زندان، جزای نقدی، توقیف مال را شامل می‌شود؛ البته برخی از فقیهان بر این باورند که تعزیر، به تنبیه بدنی اختصاص دارد.

درباره کتاب

قانون‌گذار کیفری پس از نیازسنجی در خصوص جرم‌انگاری رفتاری خاص، مکلف است در مرحله نگارش و پسانگارش قانون، جهت پرهیز از هر گونه تفسیر ناصواب و بی‌حدوحصر، مؤلفه‌های اصل کیفی‌بودن قوانین را رعایت نماید تا مخاطبین قانون، حد و مرز مجرمانه بودن رفتارهای خود را دقیق شناخته و از کیفر ناعادلانه مصون باشند.

رعایت اصل مترقی کیفیت (The Quality of Law)، امری بسیار مهم در امر تقنین است که دارای مؤلفه‌هایی سه‌گانه به شرحی است که در کتاب حاضر بدان پرداخته شده است؛ این بدان خاطر است که از تدوین قوانین تفسیرپذیر، میهم و مجمل بکاهد.

حق آگاهی شهروندان از مفاد قانونی، پرهیز از تورم در قوانین کیفری و کاستن از تفسیرپذیر بودن قوانین کیفری و کلی‌گویی در کلام مقنن می‌تواند تقویت‌کننده حقوق شهروندی و ضامن اجرای اصل یادشده باشد.

بررسی مؤلفه‌های سه‌گانه اصل کیفیت و رابطه آن با سایر اصول حقوق کیفری و ارائه راهکارهایی جهت تقریب بیش از پیش نظام تقنین به اصل کیفیت، اولویت نگارندگان در تألیف کتاب آسیب‌شناسی قانون تعزیرات بوده است. از جنبه‌های کاربردی کتاب حاضر نیز می‌توان به این موارد اشاره نمود:

• محوریت تحقیق
• تفحص
• اهتمام به آراء قضایی صادره از محاکم مختلف و توجه به آسیب‌های موجود در قانون تعزیرات مصوب سال ۱۳۷۵
• تأکید فراوان بر تطبیق موارد یادشده با اصل کیفی‌بودن قوانین.

درباره نویسنده

فائز مقبل باعرض، کاراموز وکالت مرکز وکلای قوه قضاییه، دارای مدرک کارشناسی ارشد حقوق کیفری با تخصص حقوق کیفری، ملکی و قرادادها است.

جواد نادری عوج بغزی، کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی فارغ‌التحصیل دانشگاه مفید قم است.

سایر کتب

به قلم مؤلفین کتاب حاضر می‌توان به کتاب:

• نحوه احراز رابطه استناد در حقوق کیفری (بررسی رویکرد عرفی و کارشناسانه)، تألیف جواد نادری عوج بغزی اشاره نمود که توسط انتشارات مهرکلام در سال ۱۴۰۰ به چاپ رسیده است.