ایدهآلگرایی آلمانی یا ایدئالیسم آلمانی، نام جنبشی در فلسفه آلمان است که در اواخر قرن هجدهم میلادی آغاز و در اواسط قرن نوزدهم میلادی پایان یافت. مشهورترین چهرههای این جنبش، کانت، فیشته، شلینگ و هگل هستند.
هرچند تفاوتهایی اساسی میان این چهرهها وجود دارد، با این حال همگی در گردن نهادن به باور ایدئالیسم، مشترک هستند. ایدئالیسم استعلائی کانت، آموزه فلسفی معتدلی بود درباره تمایز میان «پدیدارها» و «اشیاء فی نفسه» که مدعی بود متعلقهای شناخت انسان، پدیدارها هستند و نه اشیاء فی نفسه.
میتوان این گونه بیان نمود که فیشته، شلینگ و هگل با تبدیل ایدئالیسم استعلائی کانت به ایدئالیسم مطلق، به نوعی این دیدگاه را به افراط کشاندند.
اهمیت ایدئالیسم آلمانی در این است که دربردارنده برداشتی سیستماتیک از تمام بخشهای فلسفه است؛ از جمله منطق، مابعدالطبیعه، شناختشناسی، فلسفه اخلاق، سیاست و زیباییشناسی. همه چهرههای برجسته ایدئالیسم آلمانی، این بخشهای فلسفه را در نظام کلی فلسفه دارای جایگاه مجزا میدانند.
درباره کتاب
برهههای تاریخی خاصی وجود دارند که در آنها تحقیق فلسفی، مرز پرواز اذهان را درنوردیده و شعلههای پرسشگری عادتهای ذهنی جمعی را در هم شکسته است. ایدئالیسم آلمانی یکی از جنبشهای فکری دارای چنین شأنیتی است.
به دلیل برخورد منظم با تمام بخشهای اصلی فلسفه، از جمله منطق ، مابعدالطبیعه، معرفتشناسی، فلسفه اخلاق، فلسفه سیاسی و زیباییشناسی، شایسته توجه است و مواجهه با آن از سر یک کنجکاوی صرف تاریخی یا یک تمرین ذهنی، مایه زیان خود ما خواهد بود.
پیچیدگی و دشواری متون این جنبش فلسفی، سالها مفسران و متفکران گوناگونی را به زحمت انداخته است. ویل دادلی تلاش دارد تا مایههای اصلی این جنبش فلسفی را به وضوح هر چه تمامتر و با پرهیز از تیرگی و ابهام انتقال دهد.
به نظر میرسد تا حدود زیادی از پس این کار برآمده است و این اثر میتواند مقدمهای عالی برای فهم فلسفه آلمانی در این دوره و همچنین بهرهگیری از آن برای فهم جنبشها و مکاتب فکری متنوعی باشد که با آن در نسبتند (جنبش رمانتیک، مارکسیسم، اگزیستانسیالیسم، طبیعتگرایی و غیرهم).
کتاب ایدهآلگرایی آلمانی یا ایدئالیسم با ارائه روایتی روشن از مشکلات پیش روی کانت و تلاش متفکران بعدی برای فائق شدن بر نقدهای وارده بر نظام فلسفی خود کانت، برتری خود را نسبت به بسیاری از کتابهای دشواریاب این زمینه به رخ میکشد.
درباره نویسنده
«ویل دادلی» دانشیار سابق فلسفه در کالج ویلیامز، در ویلیامزتاون ماساچوست است. او در حال حاضر ریاست «دانشگاه واشنگتن اند لی» را بر عهده دارد. او نویسنده آثار مشهور «هگل، نیچه و فلسفه: آزادی اندیشیدن» و «فهم ایدئالیسم آلمانی» است.
سایر کتب
از دیگر آثار ویل دادلی میتوان به این عناوین اشاره نمود:
- هگل، نیچه و فلسفه: آزادی اندیشیدن، انتشارات دانشگاه کمبریج، ۲۰۰۲؛
- امانوئل کانت: مفاهیم کلیدی، انتشارات راتلج، ۲۰۱۴.