مقدمه ای بر پول رمزنگاری شده؛ مبانی فنی، مالی و فقهی

پول رمزنگاری شده یا رمز ارز یکی از گونه‌های ارز دیجیتال است که از فناوری رمزنگاری در طراحی آن استفاده شده و معمولاً به صورت نامتمرکز اداره می‌شود. رمزارزها معمولاً به صورت غیرمتمرکز کنترل می‌شوند.

از این رو در بسیاری موارد مقابل نظام‌های بانکداری سنتی یا متمرکز قرار می‌گیرند. نامتمرکزسازی در رمزارزها از طریق فناوری زنجیره بلوکی امکان‌پذیر شده است که خود گونه‌ای از دفتر کل توزیع‌شده است. تاریخچه شکل‌گیری رمزارزها به دهه ۱۹۸۰ میلادی می‌رسد.

نخستین رمزارز نامتمرکز بیت‌کوین است که در سال ۲۰۰۹ توسط شخص یا اشخاصی به نام مستعار یا حقیقی ساتوشی ناکاموتو ایجاد و عرضه شد. از آن زمان تاکنون رمزارزهای متعددی ایجاد شده‌اند که به آن‌ها آلت‌کوین (به انگلیسی: Altcoin) مخفف عبارت (به انگلیسی: alternative coin) (به معنی کوین‌های جایگزین) می‌گویند.

درباره کتاب

بعد از جنگ جهانی دوم با پیدایش پول‌ های حاکمیتی (فیات) و حذف پشتوانه طلا، مسائلی رخ داد که اعتماد عمومی مردم را نسبت به نهادهایی همچون بانک مرکزی از بین برد. خلق پول بی‌رویه، کاهش ارزش پول، بلوکه کردن حساب‌ها به دلایل مختلف و نقض حریم شخصی از این دست از مسائل بودند.

در آن سال‌ها بسیاری از خبرگان اقتصادی به دنبال راهی برای بازگشت به پول با پشتوانه طلا بودند، پولی که تعیین ارزش آن وابسته به عملکرد نهادی نباشد، پولی که بتوان آن را آزادانه، بدون نظارت و دخالت نهاد ثالثی به شخص دیگر منتقل کرد و کسی حق بلوکه کردن آن را نداشته باشد. چیزی که در دوران پولی طلا موجود بود.

پس از «اینترنت» که به رویای انتقال آزادانه «اطلاعات و داده‌ها» تحقق بخشید، سالیان متمادی خبرگان حوزه فناوری اطلاعات به دنبال روشی بودند که افراد بتوانند «ارزش» را آزادانه بدون نیاز به نهاد واسط یا ناظر به یکدیگر منتقل کنند.

حاصل این تلاش‌ها توسط فردی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو در سال ۲۰۰۹ به ثمر نشست و فناوری «بلاکچین» و محصول اول آن به نام «بیت‌کوین» به دنیا معرفی شد. افزایش تقاضا و قیمت بیت‌کوین باعث شد توجه سرمایه‌گذاران به آن جلب و تبدیل به یک ابزار سرکایه‌گذاری جذاب شود.

لذا این پرسش در ذهن بسیاری از مسلمانان مطرح شد که آیا سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین از منظر فقه جایز است یا خیر؟ سود حاصل از آن چه حکمی دارد؟ این کتاب در تلاش برای یافتن پاسخ این سؤال ابتدا فناوری بلاکچین و بیت‌کوین را به تفصیل معرفی کرده سپس چالش‌های فقهی بیت‌کوین را مورد بررسی و مطالعه قرار داده است.

درباره نویسنده

علیرضا نواب‌پور دانشجوی کارشناسی ارشد معارف اسلامی و مدیریت مالی دانشگاه امام صادق (ع) است. این طور به نظر می‌رسد که تا کنون رمزارزها و مسائل مخصوصاً فقهی مربوط به آن از جمله علایق مطالعاتی وی بوده است.

سایر کتب

از علیرضا نواب‌ پور در حوزه رمزارزها ترجمه‌ای با عنوان

• اقتصاد کریپتو: بلاکچین، رمزارز و اقتصاد توکن، چگونه دنیای مالی را دگرگون می‌کنند، انتشارات صفحه سفید، سال چاپ ۱۳۹۹

همچنین مقالاتی نیز در حوزه‌های مربوط به رمزارز دارد که بعضی از عناوین آن‌ها عبارت است از:

• طراحی چارچوب مفهومی سیاستگذاری ارزهای مجازی در اقتصاد ایران
• تحلیل فقهی کارکردهای پول های رمزنگاری شده (مورد مطالعه بیت کوین)