اخلاق دکارت کتابی است در خصوص نگاه او در خصوص فلسفه. رنه دکارت متولد ۱۵۹۶ و درگذشته ۱۶۵۰، فیلسوف، دانشمند و ریاضیدان فرانسوی بود که به طور فراگیری به عنوان یکی از چهرههای مهم در ظهور فلسفه و علوم مدرن شناخته میشود.
ریاضیات در روش تحقیق او نقش اساسی داشت و او حوزههای قبلی هندسه و جبر را به هندسه تحلیلی متصل کرد. دکارت بیشتر عمر کاری خود را در جمهوری هلند گذراند و در ابتدا به ارتش ایالات هلند خدمت کرد و بعداً به یکی از روشنفکران اصلی عصر طلایی هلند تبدیل شد.
اگرچه دکارت به یک ایالت پروتستان خدمت می کرد و بعدها توسط منتقدان به عنوان یک دئیست به حساب می آمد، اما مذهب وی، کاتولیک رومی بود. بسیاری از عناصر فلسفه دکارت در ارسطوییزم (ارسطوگرایی) متأخر، رواقیگری احیا شده در قرن شانزدهم، یا در فیلسوفان پیشینی مانند آگوستین ریشه دارند.
او در فلسفه طبیعی خود در دو نکته عمده با مکاتب پیشین تفاوت داشت. اول اینکه تقسیم جوهر جسمانی به ماده و صورت را رد کرد. ثانیاً، وی هرگونه توسل به اهداف نهایی الهی یا طبیعی را در تبیین پدیدههای طبیعی رد کرد.
او در الهیات خود، بر آزادی مطلق فعل خلقت خداوند اصرار دارد. دکارت با امتناع از پذیرش اقتدار فیلسوفان قبلی، اغلب دیدگاههای خود را از فیلسوفانی که قبل از خود بودند جدا مینمود. دکارت در بخش آغازین «مصائب روح» تا آنجا پیش میرود که این گونه مینویسد «گویی هیچکس قبلاً درباره این موضوعات ننوشته است».
شناخته شدهترین گفتار فلسفی او «cogito, ergo sum» («من فکر می کنم، پس هستم» است؛ که در کتاب گفتاری در مورد روش (۱۶۳۷، به زبان فرانسه و لاتین) و اصول فلسفه یافت میشود. (۱۶۴۴، به لاتین).
درباره کتاب
شماره نخست از مجموعه دانشنامه فلسفه استنفورد، با عنوان اخلاق دکارت نوشته دونالد رادرفورد با ترجمه علی پیرحیاتی به همت نشر کتاب طه منتشر شده است. دکارت به دلیل نظراتش در باب اخلاق چندان که انتظار میرود، شناخته شده نیست.
برخی این را از ضعف فلسفه او دانستهاند که صرفاً بر متافیزیک و معرفتشناسی تمرکز دارد، البته به استثنای فلسفه اخلاقی و سیاسی. این گونه انتقادات شاید ناشی از درک نادرست از چارچوب گستردهتر فلسفه دکارت است.
شواهدی از توجه دکارت به اهمیت عملی فلسفه را میتوان در اولین نوشتههای وی جستجو کرد. او در موافقت با گذشتگان، هدف فلسفه را دستیابی به حکمتی میداند که برای سعادت نیازمند آن هستیم.
جزئیات این موضع به طور کامل در نوشتههای مربوط به بخش آخر کار دکارت به تفصیل آمده است: مکاتبات او با پرنسس الیزابت، مصائب روح، و پیشگفتار ترجمه فرانسوی اصول فلسفه؛ جایی که او آن چه بدان معروف است را ارائه مینماید.
تصویر درخت فلسفه که بالاترین شاخه آن «بالاترین و کاملترین نظام اخلاقی است که مستلزم آگاهی کامل از سایر علوم و حد نهایی حکمت است».
فهرست این اثر عبارت است از:
پیشگفتار
۱. جایگاه اخلاق در فلسفه دکارت
۲. نظام اخلاقی موقت گفتار در روش
۳. تأملات و اخلاق باور
۴. فضیلت و سعادت: مکاتبات با شاهزاده الیزابت
۵. بزرگ منشی و انفالات نفس
و البته بخش کتاب شناسی، واژه نامه و نمایه.
درباره نویسنده
دونالد پل رادرفورد متولد ۱۹۵۷، فیلسوف کانادایی و استاد فلسفه در دانشگاه کالیفرنیا، سن دیگو است. او مدرک دکتری خود را از دانشگاه برکلی دریافت کرده و به دلیل تحقیقاتش در مورد فلسفه مدرن متقدم شناخته شده است.
رادرفورد رئیس سابق انجمن لایب نیتس آمریکای شمالی (۱۴-۲۰۱۰) و برنده جایزه مقاله آن (۱۹۹۲) است. او ویراستار مطالعات آکسفورد در فلسفه مدرن متقدم است.
سایر کتب
از دیگر آثار رادرفورد میتوان به این عناوین اشاره نمود:
- لایب نیتس: طبیعت و آزادی، انتشارات دانشگاه آکسفورد، ۲۰۰۵
- لایب نیتس و نظم عقلانی طبیعت، انتشارات دانشگاه کمبریج، ۱۹۹۵
- دستنامه کمبریج برای فلسفه مدرن متقدم، انتشارات دانشگاه کمبریج، ۲۰۰۶
- مطالعات آکسفورد در فلسفه مدرن متقدم، جلد. ۶ (۲۰۱۲)، جلد. ۷ (۲۰۱۵)، جلد. ۸ (۲۰۱۸) و ویراستاری جلد. ۹ (۲۰۱۹)
- The Leibniz-Des Bosses Correspondence، نسخه لاتین، ترجمه انگلیسی با مقدمه و یادداشت، انتشارات دانشگاه ییل، ۲۰۰۷