سیطره کمیت و علائم آخر زمان

سیطره کمیت و علائم آخر زمان و بحث درباره فروپاشی تمدن غرب و قرارگیری آن در مرحله‌ای که برخی از آن به عنوان «فاز آخرالزمانی» یاد می‌کنند، معمولاً بر اساس تحلیل‌های فرهنگی، اجتماعی، و تاریخی صورت می‌گیرد. تمدن غرب، به ویژه در قرن بیستم و بیست‌ویکم، با تغییرات سریع و بنیادینی روبه‌رو شده است که برخی تحلیل‌گران آن‌ها را نشانه‌هایی از ضعف ساختاری و زوال می‌دانند.

عواملی مانند بحران‌های اخلاقی، شکاف‌های اجتماعی، انحطاط فرهنگی، و گسترش ماتریالیسم (ماده‌گرایی) از جمله مواردی هستند که به باور منتقدان، می‌توانند نشان‌دهنده حرکت این تمدن به سمت فروپاشی باشند. در این دیدگاه، کاهش معنویت و جایگزینی ارزش‌های انسانی با رویکردهای صرفاً اقتصادی یا علمی، پایه‌های تمدنی را که زمانی بر سنت‌های معنوی استوار بود، متزلزل کرده است.

برخی متفکران، از جمله فیلسوفانی چون رنه گنون و دیگر اندیشمندانی که به نقد مدرنیته پرداخته‌اند، بر این باورند که تمدن غرب در حال ورود به مرحله‌ای است که آن را «عصر ظلمت» یا «عصر انحلال» می‌نامند.

در این تحلیل‌ها، علائم فروپاشی شامل جنگ‌های بی‌پایان، بحران‌های زیست‌محیطی، و از بین رفتن پیوندهای اجتماعی و معنوی است. این دیدگاه‌ها اغلب با مفاهیم آخرالزمانی ترکیب می‌شوند، به طوری که بازگشت به اصول سنتی و معنوی یا ظهور تمدن‌های جدید مبتنی بر ارزش‌های قدسی و فرامادی به عنوان راه‌حل مطرح می‌شود.

این دیدگاه‌ها ضمن انتقاد از ساختار کنونی تمدن غرب، خواهان بازنگری در مسیر آن هستند تا از فاجعه و انحطاط نهایی جلوگیری شود.

درباره کتاب

کتاب سیطره کمیت و علائم آخر زمان یکی از معروف‌ترین آثار رنه گنون (René Guénon)، اندیشور و دین‌شناس پرآوازه فرانسوی در سده گذشته است. در این کتاب که در سال‌های آخر حیات پر بار این نویسنده تدوین و منتشر شده است (۱۹۴۶)، محور اصلی بحث، بررسی و نقد تمدن کنونی غرب است.

تمدنی که با مسلک‌هایی چون «بشری‌گرایی» و «علم‌گرایی» از سویی و ناپایداری‌هایی چون جنگ و بی‌بندوباری اخلاقی مشخص می‌شود و پایبست آن «سیطره کمیت» یا «جوهر مادی» و غفلت از کیفیت یا «ذات» است.

نویسنده، این دوره از تمدن غرب را که به تعبیر هندیان «عصر کالی یوگا» یا «عصر ظلمت» است، در سراشیب «سقوط» و «انحلال» می‌بیند و این پیشامد را قریب‌الوقوع می‌داند و ظهور عالم نوین را نوید می‌دهد که در آن بشریت از سیطره کمیت و ماده‌گرایی رهایی خواهد یافت و به سرچشمه زوال سنت و علم قدسی و حقیقت دین، راه خواهد برد.

درباره نویسنده

رنه گنون (René Guénon)، یکی از مهم‌ترین متفکران و نویسندگان فرانسوی قرن بیستم، در ۱۵ نوامبر ۱۸۸۶ در شهر بلوا، در فرانسه، متولد شد و در ۷ ژانویه ۱۹۵۱ در قاهره، مصر، درگذشت. او تحصیلات اولیه خود را در زمینه ریاضیات آغاز کرد و بعدها به فلسفه و الهیات روی آورد.

گنون به دلیل علاقه‌مندی‌اش به عرفان و معنویت، از تحصیلات آکادمیک متعارف فاصله گرفت و به مطالعه آموزه‌های معنوی تمدن‌های مختلف پرداخت. تحصیلات رسمی او هیچ‌گاه به‌طور کامل پایان نیافت، اما گنون از دانشگاه‌های مختلف، به‌ویژه در حوزه فلسفه و علوم دینی، بهره‌برداری گسترده‌ای نمود.

محور پژوهش‌های گنون، نقد مدرنیته و تحلیل سنت‌های معنوی بود. او در آثار خود تلاش می‌کرد تفاوت میان سنت‌های اصیل معنوی و فلسفه‌های مدرن را نشان دهد. از نظر او، تمدن غرب با تمرکز بیش از حد بر ماده‌گرایی و علم‌گرایی، از اصول متافیزیکی خود فاصله گرفته است.

او مفاهیمی مانند «سنت قدسی» و «حکمت جاویدان» را مطرح کرد که به زعم او، راهی برای بازگشت به تعادل و هماهنگی معنوی بودند. یکی از کتاب‌های مهم او، «بحران دنیای مدرن» است که نقد تند و دقیقی بر بحران‌های فکری و اخلاقی مدرنیته ارائه می‌دهد.

گنون در قاهره، مصر، به دلیل علاقه‌اش به اسلام و عرفان اسلامی مستقر شد. او در آنجا به مطالعه و ترویج تعالیم معنوی اسلام پرداخت و با شخصیت‌های برجسته صوفیه تعامل داشت. وی به صراحت تأکید می‌کرد که برای حل بحران‌های تمدنی غرب، نیاز به بازگشت به سنت‌های متافیزیکی شرقی، از جمله عرفان اسلامی، وجود دارد.

منتقدان گنون معتقدند که رویکرد وی گاهی بیش از حد آرمان‌گرایانه بود و از پیچیدگی‌های سیاسی و اجتماعی جهان مدرن غافل می‌شد.

سایر کتب

از دیگر آثار رنه گنون می‌توان به این عناوین اشاره نمود.

• Introduction générale à l’étude des doctrines hindoues (مقدمه‌ای کلی بر مطالعه آموزه‌های هندو)، انتشارات Bossard (بوسار)، ۱۹۲۱؛
• L’erreur spirite (خطای ارواح‌گرایی)، انتشارات Bossard (بوسار)، ۱۹۲۳؛
• Orient et Occident (شرق و غرب)، انتشارات Bossard (بوسار)، ۱۹۲۴؛
• La crise du monde moderne (بحران جهان مدرن) – انتشارات Bossard (بوسار)، ۱۹۲۷؛
• Le symbolisme de la croix (نمادگرایی صلیب) – انتشارات Véga (وگا)، ۱۹۳۱؛
• Les états multiples de l’être (حالات گوناگون هستی) – انتشارات Véga (وگا)، ۱۹۳۲؛
• Le règne de la quantité et les signes des temps (سلطه کمیت و نشانه‌های زمانه (کتاب حاضر)) – انتشارات Gallimard (گالیمار)، ۱۹۴۵.