ارزیابی اثربخشی دوره‌های آموزشی

ارزیابی اثربخشی دوره‌های آموزشی یکی از چالش‌های غیرقابل چشم‌پوشی برای مدیران آموزش و منابع انسانی به شمار می‌رود؛ این بدان دلیل است که آموزش‌هایی که در جهت تحقق اهداف سازمان ارائه نشده باشد، عملاً صرف زمان و هزینه بیهوده تلقی خواهد شد که جایی در نظام‌های تعالی سازمانی ندارد.

درحقیقت ارزیابی میزان اثربخشی دوره‌های آموزشی از یک سو، آیینه‌ای پیش روی مدیران و کارکنان سازمان می‌گیرد تا تصویری روشن‌تر از چگونگی و کم و کیف فعالیت‌های آموزشی به دست آورند و از سوی دیگر، برنامه‌ریزان و کادر آموزشی سازمان را به جنبه‌های مثبت و منفی هر برنامه آگاه می‌سازد و از این راه به اثربخش کردن برنامه‌ها و فعالیت‌های آموزشی نیروی انسانی کمک می‌کند.

درباره کتاب

دونالد کرک پاتریک یک اسطوره و افسانه واقعی در زمینه آموزش است: او رئیس قبلی ASTD، عضو تالار مشاهیر مجله آموزشی و دریافت‌کننده جایزه سال ۲۰۰۳ «جایزه یک عمر دستاورد در یادگیری در محیط کار و عملکرد» از ASTD است.

در سال ۱۹۵۹ دونالد کرک پاتریک یک مدل چهار سطحی برای ارزیابی برنامه‌های آموزشی ایجاد کرد. از آن زمان، «مدل کرک پاتریک» به پرکاربردترین رویکرد برای ارزیابی آموزش در دنیای شرکت‌های دولتی و غیردولتی و دانشگاهی تبدیل شده است.

ارزیابی برنامه‌های آموزشی اولین راهنمای جامع مدل چهار سطحی کرک پاتریک را همراه با مطالعات موردی دقیق در مورد چگونگی استفاده موفقیت‌آمیز این مدل در طیف وسیعی از برنامه‌ها و مؤسسات ارائه نموده است. نسخه جدید شامل بازبینی‌ها و به‌روزرسانی‌های مطالب موجود به‌علاوه مطالعات موردی جدیدی است که کوشیده تا مدل چهار سطحی را در عمل نشان دهد.

فراتر از استفاده از پرسشنامه‌های واکنش ساده برای رتبه‌بندی برنامه‌های آموزشی، مدل کرک پاتریک بر چهار حوزه برای رویکرد جامع‌تر ارزیابی تمرکز می‌کند: ارزیابی واکنش، ارزیابی یادگیری، ارزیابی رفتار، و ارزیابی نتایج.

ارزیابی برنامه های آموزشی کتابی است که برای کاربران و کارآموزان در زمینه آموزشی که برنامه‌های آموزشی را برنامه‌ریزی، اجرا و ارزیابی می کنند، طراحی شده است. نویسنده اصول و دستورالعمل‌ها را با فرم‌های نمونه نظرسنجی متعدد برای هر مرحله از فرآیند تکمیل می‌کند.

برای کسانی که برنامه‌های زیادی را برنامه‌ریزی و اجرا کرده‌اند و همچنین کسانی که در عرصه آموزش تازه‌وارد هستند تهیه و بسط داده شده است. این کتاب یک راهنما و مرجع مفید است که مدلی عملی و اثبات‌شده را برای افزایش اثربخشی آموزش از طریق ارزیابی، ارائه می‌کند.

در ویرایش سوم این کتاب پرفروش کلاسیک، کرک پاتریک فرم‌ها و روش‌های جدیدی را برای ارزیابی در همه سطوح و چندین فصل اضافی درباره استفاده از کارت‌های امتیازی متوازن و «مدیریت مؤثر تغییر» ارائه می‌کند.

درباره نویسنده

دونالد کرک پاتریک (Donald L. Kirkpatrick)، متولد سال ۱۹۲۴ و درگذشته سال ۲۰۱۴ میلادی، استاد بازنشسته دانشگاه ویسکانسین ایالات متحده و نیز مدیر اسبق جامعه آمریکایی برای آموزش و توسعه (ASTD) بود. او به علت ارائه مدلی بسیار مؤثر با نام «چهار سطح برای ارزیابی دوره آموزشی» شناخته شده است.

این مدل به عنوان موضوع پایان‌نامه وی در سال ۱۹۵۴ ارائه شد. ایده پاتریک در سال ۱۹۵۹ در مجموعه‌ای از مقالات در مجله آموزش و توسعه آمریکا با مخاطبان گسترده‌تری رو به رو شد؛ کتابی از وی در سال ۱۹۹۴ تحت عنوان «ارزشیابی برنامه‌های آموزشی» منتشر شده است. از دیگر آثار شناخته‌شده او می‌توان به «انتقال آموزش به رفتار» و «پیاده‌سازی چهار سطح»، در حوزه ارزیابی آموزشی اشاره نمود.

سایر کتب

از دیگر آثار کرک پاتریک می‌توان به این آثار اشاره نمود:

• پیاده‌سازی چهار سطح (Implementing the Four Levels)، نشر برت کوهلر (Berrett-Koehler Publishers)، ۲۰۰۷؛
• انتقال آموزش به رفتار (Transferring Learning to Behavior)، نشر برت کوهلر (Berrett-Koehler Publishers)، ۲۰۰۵؛
• ارزیابی برنامه‌های آموزشی (Evaluating Training Programs) (کتاب حاضر)، نشر برت کوهلر (Berrett-Koehler Publishers)، ۱۹۹۴.