تاریخ حقوق (Legal history)، عبارت است از مطالعه چگونگی تکامل حقوق و چرایی دگرگونی آن. با توسعه تمدنها، تاریخ حقوق نیز دچار دگرگونی شده است و از این لحاظ با توسعه تمدنها ارتباط تنگاتنگی دارد و در بافت در ادامه گستره تاریخ اجتماعی قرار میگیرد.
در میان حقوقدانان و مورخان رویههای حقوقی، این شاخه بهعنوان ثبتکننده تکامل قوانین و توضیحدهنده فنی اینکه چگونه این قوانین، در پرتو درک بهتر مبانی مفاهیم گوناگون حقوقی، تکامل پیدا کردهاند، گنجانده شده است؛ این موضوع تا آنجایی ژرفا دارد که عدهای آن را زیرشاخهای از تاریخ فکری بشر به شمار میآورند که به حق نیز چنین برداشتی دور از ذهن نیست.
مورخان سده بیستم، تاریخ حقوق را به شیوهای متنیتر، و بیشتر در خط فکری مورخان اجتماعی، بررسی نمودهاند. آنها به نهادهای حقوقی بهعنوان نظامهای پیچیدهای از قواعد، بازیگران، و نمادها نظر افکندهاند.
این عناصر را در برهمکنش با جامعه، در حال تغییر، وفق دادن، مقاومت کردن، یا ارتقای جنبههای خاصی از جامعه مدنی، دیدهاند. هدف این دسته از مورخان، بر آن بوده که موارد تاریخی را با استفاده از پارامترهای تحقیق در علوم اجتماعی، نظیر شیوههای آماری، ارزیابی اختلاف طبقاتی میان طرفین دعوا، عرضحالدهندگان و سایر بازیگران فرایندهای گوناگون حقوقی، تجزیه و تحلیل نمایند.
با تجزیه و تحلیل بروندادهای پروندهها، هزینههای معامله، و شمار دعاوی فیصله دادهشده، این مورخان شروع به تحلیل نهادها، ورزهها و رویههای حقوقی نمودند و تصویر پیچیدهتری از حقوق و جامعه، نسبت به آنچه از مطالعه فلسفه حقوق، حقوق قضیهمحور، و قوانین مدنی تا پیش از این ارائه داده بودند، در پیش چشم علاقمندان و متخصصان این زمینه از تاریخ و حقوق ترسیم نمودند.
درباره کتاب
آن چه که در کتاب تاریخ حقوق ـ جلد اول قابل دسترسی و مطالعه است شامل تضویحاتی در باره حقوق در دوران ایران قبل از اسلام و نیز کشورهای همجوار و تأثیرگذار بر شکلگیری تاریخ حقوق در ایران است.
کتاب تاریخ حقوق ـ جلد اول، تا حدود زیادی بر اساس جزوهها، یادداشتها و مباحث قبلی تهیه شده است و ضمن بررسی مختصری از تاریخ حقوق مرکز توجه خود را، تاریخ حقوق ایران قرار داده است.
کتاب و طبیعتاً نویسنده آن بر این باور هستند که ایران، مهد یکی از تمدن های اصیل باستانی است و تمدن پیشرفته، بدون نظام حقوق پیشرفتهای میسر و متصور نمیشود. با ظهور اسلام، ایرانیان نقش اساسی و محوری در تکوین تمدن اسلامی و مخصوصا حقوق اسلامی داشتهاند.
حقوق عرفی و قضیه تدوین قوانین و همچنین عهدنامهها در قرون اخیر نیز داستانی آموزنده است و به صاحب نظران؛ دید اجتهاد سیاسی، حقوقی و اجتماعی غیرقابل انکاری را عرضه مینماید.
درباره نویسنده
حمید بهرامی احمدی (متولد ۱۳۲۱ ـ متوفی ۱۳۹۹) در سال ۱۳۴۰ وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد و کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری حقوق خصوص و اسلامی را در همین دانشکده گذراند.
وی دارای تحصیلات حوزوی نیز بوده است و از اساتید وی در این زمینه میتوان به محمدرضا مهدوی کنی و شیخ محمد غروی کاشانی و محمدرضا ترابی اشاره نمود. وی به مدت شش سال رئیس دفتر خدمات حقوقی ایران در لاهه و قاضی اختصاصی ایران در دیوارن داوری دعاوی ایران ـ آمریکا بود. وی بنیانگذار رشته حقوق در دانشگاه امام صادق نیز بوده است.
سایر کتب
از آثار دیگر بهرامی احمدی میتوان به این عناوین اشاره نمود:
- دیوان اشعار
- مسئولیت مدنی
- شهرهای گمشده
- سوء استفاده از حق
- قواعد عمومی قراردادها
- قواعد فقه (دوره دو جلدی)