طلاق قضایی در فقه، حقوق و رویه قضایی

طلاق قضایی در فقه و حقوق اسلامی شیعه به مواردی اطلاق می‌شود که در آن زن، به دلایل خاص و بر اساس شرایط قانونی، از دادگاه درخواست طلاق می‌کند. دادگاه پس از بررسی دلایل و شرایط، حکم به طلاق می‌دهد. این نوع طلاق، برخلاف طلاق توافقی یا طلاق رجعی که با رضایت و اراده زوج (شوهر) انجام می‌شود. بر اساس حکم قضایی و بدون رضایت شوهر صورت می‌گیرد.

دلایل و شرایط طلاق قضایی در فقه شیعه شامل مواردی همچون:

• عدم پرداخت نفقه توسط شوهر
• غیبت طولانی‌مدت شوهر
• سوء رفتار و خشونت
• عدم توانایی شوهر در انجام وظایف زناشویی
• ابتلا به بیماری‌های صعب‌ العلاج

است که ادامه زندگی مشترک را برای زن دشوار و غیرقابل تحمل می‌سازد.

در حقوق اسلامی شیعه، اصول و مقررات مربوط به طلاق قضایی بر مبنای کتاب و سنت و اجماع فقها تنظیم شده است. براساس ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی ایران که از فقه شیعه اقتباس شده است. در صورتی که زن به دلیل عسر و حرج (سختی و مشقت شدید) قادر به ادامه زندگی مشترک نباشد، می‌تواند به دادگاه مراجعه و درخواست طلاق کند.

دادگاه پس از بررسی شرایط و اثبات عسر و حرج، می‌تواند حکم به طلاق زن بدهد. همچنین، در مواردی که شوهر به مدت بیش از چهار سال غیبت داشته باشد یا به دلیل بیماری روانی یا جسمانی قادر به انجام وظایف زناشویی نباشد، زن می‌تواند درخواست طلاق دهد.

دادگاه می‌تواند با توجه به شرایط، حکم به طلاق زن بدهد. این نوع طلاق در فقه شیعه به منظور حمایت از حقوق زن و حفظ عدالت در زندگی خانوادگی مقرر شده است.

درباره کتاب

کتاب «طلاق قضایی در فقه، حقوق و رویه قضایی به بررسی جامع و تخصصی موضوع طلاق قضایی از سه منظر فقهی، حقوقی و قضایی می‌پردازد. این کتاب با بهره‌گیری از منابع معتبر فقهی و تحلیل‌های حقوقی، به تبیین شرایط و مبانی طلاق قضایی در فقه شیعه پرداخته است. تفاوت‌ها و شباهت‌های آن با دیگر انواع طلاق را مورد بررسی قرار می‌دهد.

نویسنده با استفاده از آراء فقها و متون فقهی، تلاش کرده است تا اصول و مبانی فقهی مرتبط با طلاق قضایی را به صورت دقیق و روشن بیان کند.

در بخش حقوقی و رویه قضایی کتاب، به تحلیل مواد قانونی مرتبط با طلاق قضایی در نظام حقوقی ایران پرداخته شده و موارد عملی و نمونه‌های قضایی مورد بررسی قرار گرفته است.

این بخش از کتاب، با ارائه نمونه‌های واقعی از پرونده‌های طلاق قضایی و تحلیل احکام صادره توسط دادگاه‌ها، به درک بهتر مخاطبان از نحوه اجرای قوانین و مقررات در زمینه طلاق قضایی کمک می‌کند. همچنین، چالش‌ها و مشکلات موجود در رویه قضایی مرتبط با طلاق قضایی مورد بحث قرار گرفته و راهکارهای عملی برای بهبود این روند ارائه شده است.

مبانی فقهی طلاق قضایی، مبانی حقوقی طلاق قضایی، شرایط و ضوابط طلاق قضایی، تحلیل مواد قانونی مرتبط، بررسی نمونه‌های عملی و قضایی، چالش‌ها و مشکلات رویه قضایی عناوین مباحث مطروحه  اثر حاضر را تشکیل می‌دهند.

درباره نویسنده

پژوهشگاه قوه قضاییه به عنوان نهادی معتبر در زمینه تحقیقات حقوقی، مسئولیت برگزاری نشست‌ها و انتشار نتایج آنها را بر عهده دارد و معمولاً چنین نشست‌هایی را با هدف ارتقاء دانش و بهبود رویه‌های قضایی برگزار می‌کند.

سایر کتب

از دیگر کتب منشور پژوهشگاه قوه قضاییه در خصوص حقوق و قوانین خانواده، می‌توان به این عناوین اشاره نمود.

• مجموعه مقالات حقوق خانواده، ۱۳۹۵؛
• بررسی تطبیقی حقوق خانواده در نظام‌های حقوقی ایران و اسلام، ۱۳۹۶؛
• حقوق زن در خانواده، ۱۳۹۷؛
• اجرت المثل کارهای زن در خانه، ۱۳۹۸؛
• مطالعات تطبیقی حقوق خانواده در کشورهای اسلامی، ۱۳۹۹؛
• نفقه زن و کودکان، ۱۴۰۰.