قانون در طب

قانون در طب یا به اختصار قانون، یکی از کتاب‌های ابن سینا در زمینه پزشکی است که چنین ادعا می‌شود که نزدیک به هفتصد سال در مراکز علمی اروپا تدریس می‌شده است. گفته می‌شود پس از کتاب مقدس، دومین کتابی که در اروپا به چاپ رسید، کتاب قانون ابوعلی سینا بود.

حتی در دوران کنونی نیز ادعا می‌شود به عنوان بخش مهمی از طب کهن در مهم‌ترین مراکز و دانشگاه‌های جهان تدریس می‌شود. اصل کتاب به زبان عربی نوشته شده است؛ کتاب به زبان اصلی تا چندین سال مورد رجوع و نیز تدریس بود تا سر انجام عبدالرحمن شرفکندی در دهه‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۶۰ شمسی، آن را به زبان فارسی ترجمه نمود.

این کتاب مهم‌ترین و مفصل‌ترین کتاب ابن سینا در طب و از اُمّهات کتب طبی در تمدن ایران پس از اسلام و از جمله مهم‌ترین آثار پزشکی در دنیای قدیم محسوب می‌شود.

درباره کتاب

به باوری، قانون در طب مشهورترین کتاب پزشکی در طب سنتی است؛ از این رو مشتاقان طب به این کتاب توجه بسیاری دارند، لیکن متن اصلی کتاب، به زبان عربی است و لذا برای کسانی که با زبان عربی آشنایی ندارند، فهم این اثر نامقدور است.

افزون بر این، نادرستی و تصحیف راه یافته به برخی از کلمات و عبارت‌های قانون، باعث شده فهم کتاب حتی برای آشنایان به زبان عربی هم چندان آسان نباشد. این دو امر علیرضا مسعودی را بر آن داشته که در دو سطح اقدام به ترجمه و تصحیح متن نماید.

 نخست، ترجمه قانون به زبان فارسی؛ و دیگری تصحیح متن قانون بر اساس نسخ معتبر و موجود از آن. البته قبل از مسعودی، عبدالرحمن شرفکندی تمامی کتاب قانون را به فارسی ترجمه نموده بود و نیز در مورد تصحیح متن، برخی از ناشران در کشورهای عربی ادعاعایی را مطرح نموده بودند

لیکن علیرضا مسعودی سعی در برطرف‌ نمودن ایرادات وارده به نسخ گذشته نموده و برای این امر، در ترجمه خویش، از چهار نسخه قانون و منابع فرعی دیگر از جمله ذخیره خوارزم شاهی و… بهره برده است.

درباره نویسنده

حسین بن عبدالله بن علی بن سینا (۳۷۰ ـ ۴۲۸ هجری قمری)، معروف به ابوعلی سینا، ابن سینا و ملقب به شیخ الرئیس، فیلسوف، پزشک و از بزرگترین دانشمندان مسلمان ایرانی قرن چهارم و پنجم قمری که در پاره‌ای از علوم من جمله طب، زیست‌شناسی، منطق و فلسفه از سرامدان تاریخ علم محسوب می‌شود.

وی در نوجوانی به بسیاری از علوم همانند ادبیات، هندسه، فقه، منطق، فلسفه، طب تسلط پیدا کرد. وی زندگی پرفراز و نشیبی داشته و به دلایلی مدتی به دنیای سیاست وارد شده و سمت وزارت را بر عهده گرفته و سفرهایی به شهرهای مختلف داشت و مدتی هم به زندان افتاده است.

تألیفات متعددی از ابن سینا برجای مانده که کتاب الشفاء، القانون فی الطب، دانشنامه علائی، الاشارات و التنبیهات را می‌توان نام برد. که دانشنامه علائی در این میان به زبان فارسی نگارش شده است.

با این که ابن سینا بیشتر در طب شهرت دارد و از پزشکان حاذق عصر خویش به شمار می‌رود. با این حال در فلسفه ابداعات فراوانی داشت و تأثیری ژرف را به خصوص در رشته‌های نفس‌شناسی و جهان‌شناسی بر جای گذاشت.

در منطق نیز توانست تغییرات شگرفی ایجاد کند که بیشتر این تغییرات تاکنون نیز به قوت خود باقی است و غالب آنها مورد پذیرش متفکران بعد از وی قرار گرفته است.

سایر کتب

سایر آثار ابن سینا عبارتند از:

• الشفاء؛
• النجاه (نجات)؛
• الاشارات و التنبیهات؛
• الانصاف؛
• رساله فی معرفه النفس الناطقه؛
• القانون فی الطب؛
• النکت و الفوائد؛
• تسع رسائل فی الحکمه و الطبیعیات.