جامعه شبکه ای ابعاد اجتماعی رسانه های نوین

جامعه شبکه‌ ای عبارتی است که در سال ۱۹۹۱ در ارتباط با تغییرات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ناشی از گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات شبکه‌ای و دیجیتالی ابداع شد.

خاستگاه فکری این ایده را می توان در کار نظریه‌پردازان اجتماعی اولیه مانند «گئورگ زیمل» جستجو کرد که تأثیر مدرنیزاسیون و سرمایه‌داری صنعتی را بر الگوهای پیچیده وابستگی، سازمان، تولید و تجربه تحلیل نموده‌اند.

اصطلاح جامعه شبکه‌ ای، نخستین بار توسط «یان ون دایک» (Jan van Dijk) در کتاب «جامعه شبکه‌ای» (به هلندی: De Netwerkmaatschappij) در سال ۱۹۹۱ و توسط مانوئل کاستلز در سال ۱۹۹۶ در کتاب «ظهور جامعه شبکه»، اولین قسمت از سه‌گانه او در باره عصر اطلاعات، ابداع شد.

در سال ۱۹۷۸ جیمز مارتین از اصطلاح مرتبط «جامعه سیمی» استفاده کرد که نشان‌دهنده جامعه‌ای است که توسط شبکه‌های انبوه و مخابراتی به هم متصل شده است.

درباره کتاب

جامعه شبکه‌ ای اشاره به نوعی از جامعه دارد که مهم‌ترین ساختارهایش متأثر از پیوند آحاد اجتماع است که به وسیله شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ای در فضای مجازی شکل می‌گیرد.

فضای مجازی، فضایی برآمده از تعامل کاربران بر بستر شبکه‌های اطلاعاتی و ارتباطی است که در امتداد فضای واقعی ساخته شده و دارای آثاری حقیقی بر زندگی انسان است.

کتاب حاضر کوششی است در جهت نمایاندن اثرات اجتماعی رسانه‌های نوین به ویژه در فضای مجازی، انبساط عموم نظام‌های اجتماعی و نهایتاً شکل‌گیری جامعه‌ای جدید موسوم به «جامعه شبکه‌ ای».

درباره نویسنده

یان اِی. جی. ام. ون دایک، متولد سال ۱۹۵۲، استاد بازنشسته علوم ارتباطات در دانشگاه توئنته در هلند است که همچنان هم در آنجا به فعالیت‌های مورد علاقه خویش در حوزه ارتباطات ادامه می‌دهد. او صاحب کرسی «جامعه شناسی جامعه اطلاعاتی»در این دانشگاه بوده است.

او در مورد جنبه‌های اجتماعی جامعه اطلاعاتی سخنرانی‌ها و مقالات بسیاری را ارائه نموده است. ون دایک همچنین رئیس مرکز مطالعات دولت الکترونیک و مشاور بسیاری از دولت‌ها و سازمان‌ها، از جمله کمیسیون اروپا و چندین وزارتخانه، ادارات شهری و احزاب سیاسی در هلند بوده است.

سایر کتب

از دیگر آثار یان ون دایک می‌توان به این عناوین اشاره نمود:

• شکاف دیجیتال (The Digital Divide)، ۲۰۲۰
• اینترنت و دموکراسی در جامعه شبکه‌ای (Internet and Democracy in the Network Society)، ۲۰۱۸
• دموکراسی دیجیتال: مسائل نظری و عملی (Digital Democracy: Issues of Theory and Practice)، ۲۰۰۱
• مهارت‌های دیجیتال، باز کردن قفل جامعه اطلاعاتی (Digital Skills, Unlocking the information society)، ۲۰۱۴
• شکاف عمیق: نابرابری در جامعه اطلاعاتی (The Deepening Divide: Inequality in the Information Society )، ۲۰۰۵
• فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمان‌ها؛ پذیرش، اجرا، استفاده و اثرات (Information and Communication Technology in Organizations, Adoption, Implementation, Use and Effects)، ۲۰۰۵