پژوهش پدیدار شناختی کاربرد آن در مشاوره و روان‌شناسی

پژوهش پدیدار شناختی به بیان اصول و زیر بنای فلفسفی موضوع پدیدار شناسی می پردازد. در اوایل قرن بیستم، هوسرل (Husserl)، ژان پل سارتر (Jean-Paul Sartre) و موریس مرلوپونتی (Maurice Merleau-Ponty) از جمله نخستین پدیدارشناسانی بودند که تحقیقاتی فلسفی درباره آگاهی را به انجام رساندند. نقدهای آن‌ها از روان‌شناسی و پوزیتیویسم بعدها حداقل بر دو حوزه اصلی روان‌شناسی معاصر تأثیر گذاشت.

نخست، بر رویکرد روان‌شناختی پدیدارشناختی مکتب دوکسن (Duquesne School) (روش پدیدارشناختی توصیفی در روان‌شناسی)، از جمله بر آمدئو گیورگی (Amedeo Giorgi) و فردریک ورتز (and Frederick Wertz)؛ و دیگری بر رویکردهای تجربی مرتبط با فرانسیسکو وارلا (Francisco Varela)، شان گالاگر (Shaun Gallagher)، ایوان تامپسون (Evan Thompson) و دیگران (رساله ذهن تجسم‌یافته).

از دیگر نام‌های مرتبط با این حرکت، می‌توان از جاناتان اسمیت (Jonathan Smith) ، اشتاینار کواله (Steinar Kvale) و ولفگانگ کوهلر (Wolfgang Köhler) نام برد؛ لیکن، هایدگر (Heidegger) به ویژه از طریق کونز (Kunz)، بلانکنبورگ (Blankenburg)، تلنباخ (Tellenbach)، بینسوانگر (Binswanger) و برخی دیگر، تأثیر عمیق‌تری بر آسیب‌شناسی روانی (psychopathology) گذاشت. روان‌شناسان پدیدارشناس همچنین نقش برجسته‌ای در تاریخ جنبش روان‌شناسی انسان گرا داشته‌اند.

درباره کتاب

هدف از تدوین کتاب پژوهش پدیدار شناختی، معرفی روش پدیدار شناسی و کاربرد آن برای دانشجویان رشته‌های علوم انسانی، به ویژه مشاوره و روان‌شناسی است. پژوهش پدیدارشناسی به عنوان یک رویکرد پژوهش کیفی، جوهر یک پدیده را از دیدگاه افرادی که آن را تجربه کرده‌اند، بررسی می‌کند.

این پژوهش با فلسفه عجین شده و بدون درک مبانی فلسفی، کاربرد آن بسیار دشوار است. در این کتاب ابتدا مفاهیم مفاهیم زیربنایی و تفسیرهای فلسفی پدیدارشناسی توصیف و سپس روش انجام پژوهش پدیدارشناسی از آغاز تا پایان تبیین شده است؛ از این رو، خواندن این اثر را به پژوهشگران کیفی، استادان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی توصیه می‌کنیم.

درباره نویسنده

خدیجه ابوالمعالی الحسینی عضو هیئت علمی استاد گروه روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال است؛ وی دارای مدرک کارشناسی در رشته روان‌شناسی کودکان استثنائی از دانشگاه شهید بهشتی و کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی از دانشگاه علامه طباطبائی و دکتری تخصصی روان‌شناسی تربیتی از دانشگاه الزهرا است.

از سمت‌ها و فعالیت‌های دیگر خدیجه ابوالمعالی الحسینی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• مدیریت گروه علوم تربیتی دانشگاه امام صادق ـ پردیس خواهران (به مدت ۲ سال)
• مدیریت گروه روان‌شناسی اصلاح و تربیت دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد رودهن (از سال ۱۳۸۸ الی ۱۳۹۰)
• ریاست دانشکده روان‌شناسی و علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد رودهن (از سال ۹۶ تا کنون)
• عضویت در هیئت تحریریه نشریه‌های «پژوهش در نظام‌های آموزشی»، «نوآوری‌های آموزشی» «دوفصلنامه علوم تربیتی از دیدگاه اسلام»، «پژوهش سلامت»، «فصلنامه تعالی مشاوره و روان‌درمانی»، «دوفصلنامه مطالعات در معارف اسلامی و علوم تربیتی دانشگاه امام صادق»، «Iranian Educational Sociology »، «Memory and Learning» و «فصلنامه خانواده و بهداشت دانشگاه آستارا»، «پژوهش سلامت»

سایر کتب

از خدیجه ابوالمعالی الحسینی تا کنون کتب متعدد تألیفی و ترجمه‌ای به چاپ رسیده است که عناوین آن‌ها بدین شرح است:

تألیف:

• روش پژوهش تحلیل روایتی در روان‌شناسی، علم، ۱۳۹۹؛
• نظریه‌های بزهکاری و جرم‌شناسی، ارجمند، ۱۳۹۴؛
• پرخاشگری: ماهیت، علل و پیشگیری (با ضمیمه ماهیت پرخاشگری و پیشگیری از آن از دیدگاه اسلام)، ارجمند، ۱۳۹۲؛
• مجموعه کتاب‌های آزمون ورودی دکتری (روان‌شناسی) ـ آمار و روش تحقیق، روان‌شناسی رشد، روان‌شناسی تربیتی، دانش، ۱۳۹۲؛
• پژوهش کیفی: از نظر تا عمل، علم، ۱۳۹۱؛

ترجمه:

• آمار توصیفی، علم، ۱۳۹۸؛
• یادگیری زندگی با هم (برنامه بین‌مذهبی و بین‌فرهنگی برای آموزش‌های اخلاقی)، علم، ۱۳۹۶؛
• مقدم‌های بر روش‌های پژوهش در آموزش و پرورش، علم، ۱۳۹۵؛
• کاربرد آمار چندمتغیری، رشد، ۱۳۹۵؛
• روان‌شناسی عمومی، ساوالان، ۱۳۸۸؛
• ویتامین C برای همسران، ۱۳۸۷؛
• بهداشت روانی، ساوالان، ۱۳۸۳.