جریان های و سازمان های مذهبی به بیان واقع دوره پهلوی دوم تا انقلاب می پردازد. در سالهای پایانی دهه ۱۳۴۰ و سالهای ابتدایی دهه ۱۳۵۰ خورشیدی، قدرت نظام پادشاهی مشروطه ایران به اوج خود رسید.
ایجاد سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) و کنترل مخالفان سیاسی گسترش یافت و این فشارها گروههای مختلف و منتقد از گروههای ملی، مذهبی تا گروههای چپ مارکسیستی و کمونیستی که بعضاً از خارج حمایت میشدند را شامل میشد.
افزایش درآمد ایران حاصل از افزایش فروش نفت و صنایع نفتی نیز به شاه ایران فرصت داده بود طرحهای فرهنگی با هزینه بالا مانند جشنهای دوهزار و پانصد ساله را اجرا کند که موجب انتقاد مردم و گروههای سیاسی ایران شد؛ هدف شاه از اجرای این جشنها شناساندن چهرهای مقبول از ایران و جذب سرمایههای خارجی بود اما این مسئله باعث جلوگیری از انتقادها به وی نشد.
همزمان با این وقایع، شاه دو حزب سیاسی درون حکومت یعنی حزب ملّیّون و حزب مردم را منحل نمود و یک حزب رسمی به نام حزب رستاخیز را ایجاد کرد. با شدت گرفتن اعتراضات مردمی در کشور، شاه و خانوادهاش ایران را در ۲۶ دی ماه ۱۳۵۷ ترک کردند.
محمدرضا پهلوی پس از ترک کشور به دنبال درمان پزشکی در مصر، مکزیک، ایالات متحده و پاناما بود و سرانجام در ۵ مرداد ۱۳۵۹ زمانی که با خانوادهاش در مصر بود به عنوان مهمان انور سادات اقامت داشت، در قاهره درگذشت.
درباره کتاب
جریان های و سازمان های مذهبی ـ سیاسی ایران شاید معروفترین اثر رسول جعفریان، روحانی و محقق شیعه ایرانی است. او در این اثر به بیان وقایع فرهنگی و سیاسی ایران از زمان پهلوی دوم تا پیروزی انقلاب اسلامی (سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷) همت گمارده است.
رهبر فعلی انقلاب، سید علی خامنهای نیز بر این اثر حاشیهای نگاشته است گفتنی است که این اثر تا کنون بیش از بیست بار تجدید چاپ شده است. این کتاب در هشت فصل و با عناوین زیر مورد طبع قرار گرفته است:
- بازگشت دین به عرصه جامعه و سیاست؛
- جنبش ترجمه آثار اجتماعی ـ سیاسی عربی ـ اخوانی به فارسی؛
- جریانهای مذهبی ـ سیاسی فعال دهه چهل تا اوایل دهه پنجاه؛
- اسلام انقلابی سازمان مجاهدین خلق؛
- حسینیه ارشاد و دکتر شریعتی؛
- گروهها و جریانهای فعال مذهبی ـ سیاسی در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی؛
- نویسندگان برجسته آثار دینی ـ سیاسی در آستانه انقلاب اسلامی؛
- جریانهای تجدیدنظر طلب در عقاید شیعه.
درباره نویسنده
رسول جعفریان، متولد سال ۱۳۴۳، روحانی و محقق در زمینه تاریخ اسلام، تشیع و نیز موضوعات مربوط به تاریخ سیاسی ـ مذهبی ایران است. وی استاد گروه تاریخ دانشگاه تهران است. وی همچنین ریاست کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران را که خود وی در دهه هفتاد شمسی تأسیس نموده را نیز بر عهدهدار است.
او همچنین سابقه ریاست کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران را نیز در سوابق اجرایی خود دارد. رسول جعفریان چندین سال است که در فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اعضای دائم مشغول فعالیت است.
سایر آثار
از رسول جعفریان تا کنون بیش از ۹۰ عنوان کتاب به چاپ رسیده است که برخی از عناوین انها عبارتند از:
- اطلس شیعه؛
- حیات فکری و سیاسی امامان شیعه؛
- تاریخ سیاسی اسلام؛
- تاریخ ایران اسلامی؛
- تأملی در نهضت عاشورا.