آسیب شناسی اجتماعی ( جامعه شناسی انحرافات)

آسیب شناسی اجتماعی مفهومی است که در علوم اجتماعی مدرن پرورده و توسعه یافته است تا هم به جنبه‌های ساختارهای اجتماعی و هم به رفتارها و ارزش های نسبت داده شده به مقوله‌های اجتماعی خاص اشاره نماید. تعاریف آسیب‌شناسی اجتماعی مختص زمان‌هایی خاص است و منعکس‌کننده دغدغه‌های اخلاقی غالب هر دوران است.

در مورد آسیب‌شناسی اجتماعی می‌توان چنین بیان نمود که قبل از روشنگری در اروپا، تجاوزات اجتماعی (آسیب‌شناسی) به نیروهای ماوراء طبیعی اعمال‌شده توسط ارواح یا انسان‌های شرور (جادوگری) نسبت داده می‌شد. از آنجایی که روشنگری بر عقل انسانی و درک علمی از جهان طبیعی متمرکز شده است.

دانشمندان علوم اجتماعی اولیه شروع به عینیت بخشیدن به آنچه به عنوان قوانین طبیعی «جامعه» تعریف می‌کردند، نمودند؛  قوانینی که رفتارهای نامطلوب انسانی را به عنوان تخطی از قوانین طبیعی توضیح می‌دهد.

درباره کتاب

آسیب شناسی اجتماعی مطالعه بی نظمی‌ها و آسیب‌های اجتماعی همراه با علل و انگیزه‌های پیدایش آنها و نیز شیوه‌های پیشگیری و درمان این پدیده‌ها، به انضمام مطالعه شرایط بیمارگونه اجتماعی است؛ زیرا خاستگاه اصلی آسیب‌ها و کژرفتاری‌های اجتماعی را باید در کل حیات اجتماعی و نوع خاص روابط انسانی جستجو کرد.

نابسامانی‌های اقتصادی ـ اجتماعی چون فقر، تورم، گرانی، بیکاری، فقدان امنیت مالی ـ حقوقی و دیگر عواملی که باعث محرومیت می‌شوند، زمینه مساعدی را برای انواع مختلف آسیب‌های اجتماعی چون خودکشی، سرقت، اعتیاد به مواد مخدر، اعتیاد به مصرف الکل، فرزندآزاری، زورگیری، طلاق، گدایی و … فراهم می آورند. از این رو مفهوم آسیب‌شناسی گستره وسیعی پیدا می‌کند و از ابعاد ارزشی و کاربردی فراوانی برخوردار می گردد.

کتاب حاضر به سه بخش جداگانه و در عین حال به هم پیوسته تقسیم شده است:

• چیستی آسیب‌های اجتماعی، کژرفتاری‌ها و جرایم و انواع آن‌ها؛
• تبیین سه‌گانه زیست‌شناختی، روان‌شناختی و جامعه‌شناختی؛
• بررسی دقیق برخی از انواع آسیب‌های اجتماعی.

درباره نویسنده

هدایت‌الله ستوده، متولد سال ۱۳۱۹، سمنان، نویسنده و مدرس دانشگاه است. وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در گرمسار به پایان رسانده و در سال ۱۳۳۹ دیپلم تجربی گرفت و در سال ۱۳۴۹ در رشته علوم اجتماعی، موفق به اخذ دانشنامه کارشناسی از دانشگاه تهران شد.

او در سال ۱۳۶۹، دانشنامه کارشناسی ارشد خود را در رشته مردم‌شناسی از دانشگاه آزاد اسلامی تهران با پایان نامه‌ای تحت عنوان “«خانواده و خویشاوندی در ایوانکی‌» دریافت نمود. ستوده در سال ۱۳۸۱، موفق به دریافت مدرک دکتری مردم شناسی از دانشگاهی در آمریکا شد.

سایر کتب

از دیگر آثار هدایت‌الله ستوده می‌توان به این عناوین اشاره نمود:

• روان‌شناسی جنایی؛
• جامعه‌شناسی (مفاهیم کلیدی)؛
• روان‌شناسی اجتماعی؛
• فرهنگ و تمدن اسلام و ایران؛
• دانش خانواده و جمعیت؛
• تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام (از فارابی تا شریعتی)؛
• مردم‌شناسی با تکیه بر فرهنگ مردم ایران؛
• جامعه‌شناسی آموزش و پرورش.