نقش آخرین وام‌دهنده بانک مرکزی

نقش آخرین وام‌ دهنده بانک مرکزی به بررسی تجارب کشورهای مختلف در حوزه بانکداری اسلامی می پردازد. بانکداری اسلامی نوعی بانکداری یا فعالیت بانکی است که با احکام اسلام (به‌ویژه مقرراتی برای مقابله با ربا و رباخواری) همخوانی دارد و در قالب اقتصاد اسلامی تعریف می‌شود.

بانک یک نهاد حقوقی با فعالیت‌هایی در حوزه عملیات‌های پولی، مالی و اعتباری است. بانکداری نیز عبارت است از ارائه خدمات و عملیات بانکی مانند:

• سپرده‌پذیری
• نقل و انتقال پول
• سرمایه و اوراق بهادار اشخاص حقیقی و حقوقی و به‌کارگیری آن
• وصول مطالبات اسنادی
• صدور بروات و حواله‌های تجاری
• اعطا و توزیع اعتبارات و وام به اشخاص حقیقی و حقوقی
• تأمین اعتبار در جهت توسعه بازرگانی
• کشاورزی و صنعت
• خرید و فروش فلزات قیمتی و ارز
• انتشار اسکناس و اوراق بهادار و تنظیم حجم پول در گردش
• اجرای سیاست پولی و کنترل حجم اعتبارات.

حال اگر بخواهیم این خدمات و فعالیت‌ها را طبق قوانین اسلام مدیریت و اجرا کنیم، «بانکداری اسلامی» پدید می‌آید.

لفظی که مفهومی نسبی را بیان می‌کند: هرچه بانکداری به نظرات اسلام نزدیکتر باشد، بیشتر اسلامی است. وقتی مفهومی مثل «بانکداری» با صفت «اسلامی» توصیف می‌شود، بانکدار را ملزم می‌کند تا قوانین اسلامی در فعالیت‌ها و خدمات مانند اجتناب از ربا یا توزیع اعتبارات و به‌کارگیری سرمایه در موضوعات حرام مانند تولید و فروش هرگونه جنس حرام را رعایت کند.

درباره کتاب

دغدغه نویسندگان کتاب نقش آخرین وام‌ دهنده بانک مرکزی، توسعه دانش «بانکداری مرکزی» متناسب با مختصات اقتصاد ایران است. بدین منظور موضوع «نقش آخرین وام‌دهنده بانک مرکزی» محور کتاب قرار گرفته و ضمن تبیین مفاهیم و مرور ادبیات نظری، تجارب کشورهای مختلف در این زمینه بررسی شده است.

جهت تحلیل و واکاوی ابعاد این کارکرد بانک مرکزی در ایران، با جمعی از صاحب‌نظران و مدیران نظام بانکی مصاحبه صورت گرفت. تحلیل جامع فقهی، تبیین و طبقه‌بندی چالش‌های نقش آخرین وام‌دهنده در کشور و در نهایت ارائه راهکارهای سیاستی از مهم‌ترین وجوه تمایز کتاب به شمار می‌رود. مطالعه این کتاب به دانشجویان مدیریت مالی و اقتصاد، پژوهشگران حوزه پولی و بانکی و مدیران نظام بانکی کشور توصیه می‌شود.

درباره نویسنده

محمد حسین قوام، دارای مدرک کارشناسی علوم اقتصادی در سال ۱۳۸۴، کارشناسی ارشد علوم اقتصادی در سال    ۱۳۸۶ و دکتری علوم اقتصادی باگرایش اقتصاد مالی در سال ۱۳۹۲، هر سه از دانشگاه تهران است.

وی سوابق کارشناسی و مشاوره در حوزه بازار سرمایه در مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات اقتصادی ـ گروه بازارهای مالی و معاونت گروه معارف اسلامی و مدیریت مالی دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق را در کارنامه کاری خویش دارد.

سایر کتب

از دیگر آثار محمد حسین قوام می‌توان از کتاب «تورم در اقتصاد ایران: مرور پژوهش‌های انجام شده، مرکز پژوهشی آموزشی کوثر، ۱۳۹۱» نام برد.

از سید محمد حسین چراغ نیز تا کنون مقالات متعددی، گاهاً با همکاری اساتید بنام علوم اقتصادی و مدیریت مالی، منتشر شده است که از آن جمله می‌توان به این عناوین اشاره نمود:

• تحلیل فقهی توافق بازخرید موسوم به ریپو (همراه با صادق الهام)، دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، ۱۴۰۱؛
• تبیین و ارزیابی دیدگاه‌های رایج درباره ماهیت بانک و خلق پول بانکی و برخی از دلالت‌های فقهی و اقتصادی نظریه خلق اعتبار، دومین کنفرانس بین‌المللی و ملی مطالعات مدیریت، حسابداری و حقوق، ۱۳۹۹؛
• سیاست هدایت اعتبارات بانکی در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی، دومین کنفرانس بین‌المللی و ملی مطالعات مدیریت، حسابداری و حقوق، ۱۳۹۹.