تاریخ ایران باستان جلد اول

تاریخ ایران باستان جلد اول کتابی است درباره تاریخ باستانیان و اساطیر ایران زمین می باشد. واژه «تاریخ» در زبان‌های اروپایی از مفهوم History با شکل‌های مختلف آن برای تاریخ استفاده می‌شود و ریشه آن از واژه hístōr در زبان یونانی گرفته شده است که به معنای نقل وقایع و حوادث گذشته و به عبارت دقیق‌تر، یعنی جستجوی هر آنچه به زحمت جستجو برای کشف آن می‌ارزد. واژه تاریخ (Histories) نزد هرودوت به معنای «مطالعه» یا «بررسی» روزگاران گذشته بوده است.

تاریخ مفهومی انتزاعی است که دست کم دو معنا از آن استخراج می‌شود؛ گاه ناظر به وقایع گذشته و گاه معطوف به مطالعه و بررسی وقایع است؛ بنابراین، هم به علم تاریخ و هم به موضوع آن، تاریخ گفته می‌شود.

موضوع علم تاریخ عبارت است از: «مجموعه پدیده‌ها، واقعه‌ها، روابط، فعل و انفعالات، زاد و مرگ حوادث و تکوین طبقات و طلوع و رشد و افول تمدنها و جامعه‌ها و مجموعه همه رویدادها و پدیده‌های ویژه انسان در رابطه‌اش با «طبیعت» و در رابطه‌اش با «دیگری» در زمان «گذشته»، از بی‌نهایت دور تا هم‌اکنون.»

دوران ایران باستان یا تاریخ ایران باستان از پیدایش دولت ماد تا پایان شاهنشاهی ساسانی و حمله اعراب به ایران است.  به طور معمول این دوره به حکومت‌های مربوط به آریائیان یعنی مادها، هخامنشیان، پارت‌ها و ساسانیان اشاره دارد.

درباره کتاب

«تاریخ‌ ایران باستان (جلد اول)»، برای تدریس در دوره کارشناسی رشته تاریخ، به عنوان یکی از منابع واحد درسی «تاریخ ایران باستان» تدوین شده است و نیز تدریس در رشته فرهنگ و زبان‌های باستان در واحد درسی «اساطیر ایران»؛ و رشته باستان‌شناسی به عنوان یکی از منابع واحد درسی«اسطوره‌شناسی»؛

«تاریخ ایران باستان (جلد ۱)» در چهار پخش تدوین شده است که هر بخش خود در چندین فصل ارائه شده است. عناوینی و مباحثی که در این اثر بررسی و پوشش داده می‌شود عبارتند از:

بخش اول: بررسی اجمالی مشخصات طبیعی ایران

بخش دوم: خلاصه‌ای از باستانشناسی پیش از تاریخ ایران

• فصل اول: روشهای بررسی آثار باستانی ادوار پیش از تاریخ ایران
• فصل دوم: خلاصه‌ای از تاریخچه مطالعات باستان‌شناختی در ایران
• فصل سوم: ایران در دوره جمع‌آوری غذا
• فصل چهارم: ایران در دوره نوسنگی

بخش سوم: تاریخ اساطیری ایران

• فصل اول: کلیات
• فصل دوم: سه هزار سال نخستین
• فصل سوم: سه هزار سال دوم
• فصل چهارم: پایان سه هزار سال دوم و آغاز سه هزار سال سوم
• فصل پنجم: سه هزار سال چهارم

بخش چهارم: تاریخ و تمدن ایلام باستان

• فصل اول: منشأ ایلام و ایلامیان و حدود ایلام
• فصل دوم: ایلام پیش از تاریخ
• فصل سوم: تاریخ سیاسی ایلام
• فصل چهارم: فرهنگ وتمدن ایلام
• فصل پنجم: حیات اجتماعی و زندگی روزمره در ایلام

درباره نویسنده

صادق ملک شهمیرزادی، متولد سال ۱۳۱۹ و درگذشته سال ۱۳۹۹، باستان‌شناس به نام ایرانی بود که در مدیریت کاوش‌های تپه سیلک نقش مهمی داشت.

وی در تیر سال ۱۳۴۹ در رتبه استادیاری در دانشگاه تهران استخدام شد و در بهمن ۱۳۷۹ پس از ۳۰ سال با رتبه استادیاری بازنشست شد. وی در ۲۱ مهر ۱۳۹۹ در آستانه ۸۰ سالگی و ۲۰ سال پس از بازنشستگی درگذشت.

ژاله آموزگار یگانه، متولد سال ۱۳۱۸، پژوهشگر ایرانی فرهنگ و زبان‌های باستانی است. او دکتری زبان‌های باستانی (به‌طور دقیق‌تر، زبان‌های ایرانی و ادبیات مزدیسنی) را از دانشگاه سوربن اخذ نموده است و بیش از ۳۰ سال در دانشگاه تهران تدریس کرده. وی عضو وابسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. او دارنده نشان لژیون دونور از دولت فرانسه است.

نادر میرسعیدی مجدآبادی مدرس دانشگاه، پژوهشگر تاریخ ایران باستان، مترجم و شاعر ایرانی بود که در سال ۱۳۳۵ خورشیدی متولد شد و در سال ۱۳۹۶ درگذشت. میرسعیدی در نگارش جلد نخست کتاب تاریخ ایران باستان (کتاب درسی برای دانشجویان دانشگاه تهران) با ژاله آموزگار و صادق ملک شهمیرزادی همکار بوده‌است.

او اولین فارغ‌التحصیل رشته دکتری تاریخ ایران باستان به سال ۱۳۷۷ در دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات بود. او بر زبان‌های باستانی همچون زبان پارسی باستان، خط ایلامی، زبان اوستایی و پهلوی آشنایی داشت و بر ادبیات فارسی و شیوه نگارش اشراف خوبی داشت. او چندان اهل سخنرانی و شرکت در مراسم نبود.

سایر کتب

از دیگر آثار نویسندگان این اثر می‌توان به عنوان‌های زیر اشاره نمود:

صادق ملک شهمیرزادی:

• مبانی باستان‌شناسی ایران، بین‌النهرین، مصر، نشر مارلیک
• ایران در پیش از تاریخ: باستان‌شناسی ایران از آغاز تا سپیده‌دم شهرنشینی، نشر سبحان نور
• بین‌النهرین در دوران پیش از تاریخ: از پیدایش تا دوران آغاز ادبیات، نشر سبحان نور
• آق تپه، با همکاری جبرئیل نوکنده، نشر سازمان میراث فرهنگی کشور
• مساله ظروف تزیینی زرین و سیمین فرهنگ کاسپی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری
• واژه‌نامه باستان‌شناسی: انگلیسی ـ فارسی و فارسی ـ انگلیسی، مرکز نشر دانشگاهی
• اطلس باستان‌شناسی ایران (از آغاز تا پایان دوره یکجانشینی و استقرار در روستاها)، نشر سمت
• English for students of archaeology، با همکاری پرویز بیرجندی، نشر سمت
• سفال دوره نوسنگی در فلات مرکزی ایران، نشر سمت
• گفتارهایی در باستان‌شناسی ایران: مجموعه مقالات پژوهشی و تخصصی، نشر سمت
• جستارهایی در باستان‌شناسی، نشر مدید

ژاله آموزگار:

• اسطورهٔ زندگی زردشت، با همکاری احمد تفضلی، تهران: نشر چشمه، چاپ اول، ۱۳۷۰.
• زبان پهلوی، ادبیات و دستور آن، با همکاری احمد تفضلی، تهران: نشر معین، چاپ اول، ۱۳۷۲.
• تاریخ اساطیری ایران، تهران: انتشارات سمت، چاپ اول، ۱۳۷۴.
• Le cinquième livre du Denkard, transcription, tradution et commentaire par Jaleh Amouzgar et Ahmad Tafazzoli, Paris، ۲۰۰۰، Studia Iranica 23.

نادر میرسعیدی:

• سلوکیان و اشکانیان
• ایران باستان
• تمدن یونان