حقوق مشاغل سخت و زیان آور در ایران و اتحادیه اروپا

حقوق مشاغل سخت و زیان آور در ایران، به مشاغلی اطلاق می‌شود که شرایط کاری آن‌ها به نحوی است که برای سلامتی جسمی و روحی افراد خطرناک هستند. این مشاغل شامل فعالیت‌هایی هستند که در معرض مواد شیمیایی خطرناک، صداهای بلند، حرارت بالا یا شرایط کاری فیزیکی شدید قرار دارند.

مطابق قوانین کار ایران، کارگران در مشاغل سخت و زیان‌آور از برخی امتیازات برخوردارند مانند:

• بازنشستگی پیش از موعد
• سنوات کاری کمتر محاسبه می‌شود
• به ازای هر سال کار، یک و نیم تا دو سال سابقه کاری در نظر گرفته می‌شود.
• همچنین، آن‌ها ملزم به گذراندن معاینات پزشکی دوره‌ای برای کنترل وضعیت سلامتی خود هستند.

در اروپا، حقوق مشاغل سخت و زیان‌آور بسته به کشور متفاوت است، اما اصول کلی مشابهی را دنبال می‌کنند. در اتحادیه اروپا، قوانین کار به طور کلی به حفاظت از کارگران در مقابل شرایط کار خطرناک توجه دارند.

کشورهایی مانند آلمان و فرانسه مقررات سخت‌گیرانه‌ای در زمینه بهداشت و ایمنی شغلی دارند و شرکت‌ها موظفند شرایط کار را به گونه‌ای تنظیم کنند که خطرات شغلی به حداقل برسد. همچنین، کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور در اروپا نیز از مزایایی مانند بازنشستگی زودهنگام، ساعات کاری کاهش‌یافته یا حمایت‌های مالی و درمانی خاص برخوردار می‌شوند.

با این حال، یکی از تفاوت‌های مهم میان ایران و اروپا در نحوه اجرای این قوانین و نظارت بر شرایط کاری است. در کشورهای اروپایی، نظارت و بازرسی‌های دقیق‌تری بر شرایط کار اعمال می‌شود و کارفرمایان موظف به رعایت استانداردهای بالاتری در زمینه بهداشت و ایمنی کار هستند.

این در حالی است که در ایران، علی‌رغم وجود قوانین حمایتی، نظارت و اجرای دقیق‌تر این قوانین می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. به طور کلی، هر دو منطقه تلاش می‌کنند تا از سلامت و رفاه کارگران در مشاغل سخت و زیان‌آور حفاظت کنند، اما نحوه اجرا و میزان دسترسی کارگران به حقوق خود متفاوت است.

درباره کتاب

سلامتی جسمی و روحی کارگران و متصدیان مشاغل سخت و زیان‌آور ارتباط مستقیم و ناگسستنی با شغل تحت تصدی آنان دارد. در اغلب کشورها نظام حمایتی ویژه ای جهت پشتیبانی و حفظ سلامتی متصدیان مشاغل سخت و زیان‌آور در نظر گرفته‌اند.  مهم‌ترین و رایج‌ترین شیوه حمایت از متصدیان مشاغل سخت و زیان‌آور بازنشستگی پیش از موعد است.

در تطبیق رویکرد کشورهای اروپایی با نظام حقوقی ایران ملاحظه می گردد، ایران در زمره کشورهایی قرار دارد که قوانین حمایت‌های مشاغل سخت و زیان‌آور را برای طیف وسیعی از کارگران و مستخدمان به رسمیت شناخته است.

با عنایت به آثار سوء جسمی و روحی ناشی از تصدی این مشاغل, هرچند اصل حمایت ویژه از مشاغل سخت و زیان‌آور ضرورتی انکارناپذیر است. لکن نحوه شناسایی و حدود و ثغور حمایت از متصدیان این مشاغل همواره از مسائل چالش‌برانگیز بوده است که با عنایت به آثار و تبعات آن نیازمند بازنگری و اصلاح است.

درباره نویسنده

ولی‌الله حیدرنژاد پژوهشگر و نویسنده متخصص در مباحث حقوق کار، فقه و حقوق اسلامی است.

سایر کتب

از دیگر آثار ولی‌الله حیدرنژاد علاوه بر مقالات متعدد در مباحث حقوقی، می‌توان به کتاب «جذب و گزینش قضات (مطالعه تطبیقی در فقه امامیه، حقوق ایران و نظام های قضایی منتخب)»، چاپ انتشارات دانشگاه امام صادق در سال ۱۳۹۹، اشاره نمود.