ماجراهای آلیس در سرزمین عجایب

ادبیات بیهوده، بی‌معنا یا بی‌سروته (nonsense literature/Literary nonsense)، دسته‌بندی گسترده‌ای از ادبیات است که عناصری را که معقول به شمار می‌روند را با برخی دیگر که معنی ندارند، با هدف براندازی قراردادهای زبانی یا استدلال منطقی، ترکیب می‌نماید. اگرچه شناخته‌شده ترین شکل ادبیات بی‌سروته، نظم بی‌سروته (nonsense verse) است، اما این ژانر در بسیاری از اشکال دیگر ادبی نیز وجود دارد.

تأثیر بیهودگی اغلب ناشی از زیاده‌روی در معناست، و نه در فقدان آن. طنز آن نیز اغلب از همین ماهیت بیهودگی و بی‌معنایی آن ناشی می شود تا لطیفه‌ها یا شوخی‌ها کلامی.

درباره کتاب

ماجراهای آلیس در سرزمین عجایب (Alice’s Adventures in Wonderland) که معمولاً به عنوان «آلیس در سرزمین عجایب» خلاصه می‌شود، نام اثری از «لوئیس کارول» (Lewis Carroll) است که در سال ۱۸۶۵ منتشر شد. این کتاب ظاهراً برای کودکان نوشته شده است و داستان خیالی سفر دختری به نام آلیس را روایت می‌نماید که روزی به دنبال یک خرگوش سفید که مانند انسان‌ها لباس بر تن دارد، وارد سوراخ عمیقی در زمین می‌شود و در آنجا با ماجراهای عجیب و غریبی مواجه می‌شود.

داستان با رویدادی کاملاً اتفاقی آغاز می‌شود و با تمایل کودکانه آلیس برای عبور از دری کوچک و ورود به باغی پر از گل ادامه می‌یابد. آرزوهای دور از حقیقتی که محقق می‌شوند و موجودات عجیبی که در آن سرزمین حضور دارند و انسان‌انگاری شده‌اند، ادبیات خیال‌پردازانه داستان را شکل می‌دهند.

مفاهیمی عمیق را در قالب داستانی کودکانه بیان می‌کنند. آلیس در سرزمین عجایب و ادامه آن، که آن‌سوی آینه (Through the Looking-Glass) (۱۸۷۲)، نام دارد درطی یک قرن و نیم بی‌وقفه تجدیدچاپ شده و نه‌تنها در عرصه چاپ و نشر کتاب و تصویرگری، بلکه در دیگر عرصه‌های هنر نظیر پویانمایی، فیلم، موسیقی، عکاسی و نقاشی نیز تأثیرگذار و الهام‌بخش بوده است.

این داستان یکی از برجسته‌ترین آثار ژانر ادبیات بی‌سروته (literary nonsense) به حساب می آید. ماجراهای آلیس در سرزمین عجایب یکی از مشهورترین آثار ادبیات ویکتوریایی به شمار می‌رود و تا کنون در سراسر دنیا به بیش از ۱۷۰ زبان ترجمه شده است.

درباره نویسنده

چارلز لاتویج دادسون (Charles Lutwidge Dodgson) با نام مستعار «لوئیس کارل»، متولد سال ۱۸۳۲ و درگذشته سال ۱۸۹۸ میلادی، استاد ریاضیات کالج کرایست‌چرچ دانشگاه آکسفورد، کشیش، عکاس و نویسنده انگلیسی بود. وی از برجسته‌ترین نویسندگان ادبیات کودک در جهان به شمار می‌رود.

وی فرزند خانواده‌ای ثروتمند از طبقات بالای جامعه و افراد بانفوذ ساکن شمال انگلستان و دارای رگه‌ای ایرلندی و وابسته به دو طبقه اصیل نظامی و مذهبی بود. او تدریس در دانشگاه آکسفورد را از سال ۱۸۵۵ شروع کرد و تا ۲۶ سال هم به تدریس ادامه داد. وی به دلیل تب شدید در دوران کودکی از مشکلات شنوایی و گفتاری رنج می‌برد.

سایر کتب

لوئیس کارول در کنار ادبیات، آثاری نیز با موضوع ریاضیات نوشته است؛ لیک از دیگر آثار ادبی لوئیس کارول می‌توان به این عناوین اشاره نمود:

• راهنمای براگیا (La Guida di Bragia)، حدود ۱۸۵۰؛
• خانم جونز (ترانه‌ای طنز) (Miss Jones)، ۱۸۶۲؛
• ماجراهای آلیس در سرزمین عجایب (Alice’s Adventures in Wonderland) (کتاب حاضر)، ۱۸۶۵؛
• فانتازماگوریا و دیگر اشعار (Phantasmagoria and Other Poems)، ۱۸۶۹؛
• آن سوی آینه و آن چه آلیس در آنجا یافت (به انضمام دو داستان دیگر) (Through the Looking-Glass, and What Alice Found There (includes “Jabberwocky” and “The Walrus and the Carpenter)، ۱۸۷۱؛
• شکار اسنارک (در فارسی ترجمه شده: شکار جانور شگفت‌انگیز) (The Hunting of the Snark)، ۱۸۷۶؛
• قافیه؟ برهان؟ (Rhyme? And Reason?)، ۱۸۸۳؛
• داستانی در هم (A Tangled Tale)، ۱۸۸۵؛
• سیلوی و برونو (Sylvie and Bruno)، ۱۸۸۹؛
• داستان آلیس برای کودکان (The Nursery “Alice”)، ۱۸۹۰؛
• سیلوی و برونو به نتیجه می‌رسند (Sylvie and Bruno Concluded)، ۱۸۹۳؛
• مسائل بالشی (Pillow Problems)، ۱۸۹۳؛
• لاک‌پشت به آشیل چه گفت؟ (What the Tortoise Said to Achilles)، ۱۸۹۵؛
• سه غروب و دیگر اشعار (Three Sunsets and Other Poems)، ۱۸۹۸؛
• مانلت (The Manlet)، ۱۹۰۳.